Kokalekua

Zuraide Frantziako udalerri bat da, Pirinio Atlantikoetako departamenduan dagoena (64), Nouvelle Aquitaine eskualdean.

Herria Lapurdiko euskal probintziaren barne da. Frantzia-Espainiako mugatik 15 km-ra dago. Errebi mendiaren azpian garatu da.

Ondarea

Zuraideko herriko etxea XVIgarren Mendeko etxe batean dago, lehengo prioratua ondotik apezetxea 1905 urtea arte eta geroztik herriko etxea aterbetzen duena.

Jondoni Jakobe elizaren jatorria XIIgarren mendean kokatua dago.

Herria Baztaneko bidean dago, Pirinioak zeharkatzen dituen Konpostelako beila bidea, mendebal aldetik eta lepo apalenetik (Belateko lepoa 847m).

Historia

1790eko martxoaren 4eko legeak, Frantziako administrazio paisaia berri bat zehazten zuenak departamenduak eta barrutiak sortuz, Basses Pyrénées departamendua sortarazi zuen Biarnoa, Baiona eta Bidaxuneko gaskoi lurrak eta hiru euskal probintzia frantsesak bateratuz. Azken hauetan, hiru barruti sortu ziren: Maule, Donapaule eta Uztaritze. Uztaritzeko egoitza Baionara eraman zuten. Bere direktorioak udalerri ainitz Iraultzaren espirituarekin bat datozen izen berriak hartzera bultzatu zituen. Hala nola, Zuraide Mendialde deitu zen.

1794ean, Izialduraren gorenean, eta Itsasuko 47 gazteren desertzioaren ondotik, Herritarren Segurtasunerako Batzordeak (IIgarren urteko Ventôse 13ko edo 1794eko martxoaren 3ko dekretua) Ainhoa, Azkaine, Ezpeleta, Itsasu, Sara eta Zuraideko biztanle batzu atxilotu eta deportatu zituen. Espainiako mugatik hurbil dauden bertze herriak bezala “udalerri desohoragarri” bezala ekarriak izan ziren.

Biztanleak hainbat etxe nazionaletan bilduak izan ziren, batez ere Uztaritze auzoan. Egiazki, elizetan bilduak izan ziren, eta gero oso baldintza prekarioetan deportatu zituzten Baiona, Capbreton, Saint-Vincent-de-Tyrosse-era eta Lot, Lot-et-Garonne, Gers, Hautes-Pyrénées departamenduetaraino.

Erbesteratuen itzultzea eta beren ontasunen berreskuratzea 1974/09 / 29an hartu dekretu batzuen bidez erabaki ziren. Ontasunen berreskuratzea ez zen zailtasunik gabe egin, bahituta jarri zituzten bainan ez ziren erregistratuak izan  eta harrapakeriak larrutu zituen.